ટપક પિયત પદ્ધતિનો ખર્ચ ઘટાડવા માટેની તજજ્ઞતાઓ

અખતરાના પરિણામો અને ખેડુતોના અનુભવો પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે પ્રુષ્ઠ પિયત પદ્ધતિની સરખામણીમાં ટપક પિયત પદ્ધતિથી ૩૦ થી ૭૦ ટકા પાણીની બચત , ૨૦ થી ૪૦ ટકા ખાતરની બચતની સાથે સાથે ૨૦ થી ૫૦ ટકા જેટલો ઉત્પાદનમાં વધારો થાય છે. પરંતુ ટપક પદ્ધતિનો શરૂઆતનો ખર્ચ વધારે આવે છે. જો ટપક પદ્ધતિની રચના (ડીઝાઈન) અને લે-આઉટ આયોજનબદ્ધ રીતે કરવામાં આવે તો ખર્ચમાં નોંધપાત્ર  ઘટાડો કરી શકાય છે. ટપક પદ્ધતિનિ યોગ્ય રચના કરવા માટે નીચે પ્રમાણે માહિતીની જરૂરી છે.

• ખેતરની લંબાઈ અને પહોળાઈ
• ખેતરનો ઢાળ અને પહોળાઈ
• પાણીનો સ્ત્રોત અને ગુણવતા
• પાણી ખેંચવા માટેનો પંપનો પ્રકાર અને ક્ષમતા
• પાકનું વાવેતર અંતર
• મુખ્ય પાક અને ભવિષ્ય માં લેવાના થતા પાક
• ખેડુતોની આર્થિક પરિસ્થિતિ
• મજુરની ઉપલબ્ધતા
• પાકને પાણીની જરૂરીયાત
• જમીનનો પ્રકાર
• પાકનો કુલ વિસ્તાર

ઉપરોક્ત માહીતીને આધારે ટપક પદ્ધતિની નીચે પ્રમાણેની જુદી જુદી રચનાઓ કરી શકાય છે.

રચના - ૧ :

આમા છોડ દીઠ એક ડ્રિપર મુકીને પદ્ધતિની રચના કરવામાં આવે તો હેકટરે નીચે પ્રમાણેનો ખર્ચ થાય છે (ડ્રિપર : લેટરલ અંતર – ૬૦ : ૯૦ સે.મી.) .

• લેટરલ                     - ૧૧૧૨૦ મીટર
• ડ્રિપર                      - ૧૮૫૨૦ નંગ
• અંદાજીત કુલ ખર્ચ         - $ ૧,૩૭,૦૦૦ /-

રચના - ૨ :

આમા બે છોડ દીઠ એક ડ્રિપર મુકીને પદ્ધતિની રચના કરવામાં આવે તો હેકટરે નીચે પ્રમાણેનો ખર્ચ થાય છે (ડ્રિપર : લેટરલ અંતર – ૧૨૦ : ૯૦ સે.મી.) .

• લેટરલ                     - ૧૧૧૨૦ મીટર
• ડ્રિપર                      - ૯૨૬૦ નંગ
• અંદાજીત કુલ ખર્ચ         - $ ૧,૧૪,૩૦૦ /-

રચના - ૩ :

• લેટરલ                     - ૫૬૦૦ મીટર
• ડ્રિપર                      - ૪૭૦૦ નંગ
• અંદાજીત કુલ ખર્ચ         - $ ૭૦,૦૦૦ /-

નોંધ : રચના - ૧ ની સરખામણીએ રચના - ૩ પ્રમાણે ટપક પદ્ધતિની રચના કરવામાં આવે તો ખર્ચમાં ૪૯ ટકા બચત થાય છે.

રચના - ૪ :

આમા પણ બન્ને બાજુ જોદિયા હાર પદ્ધતિ અપનાવી છ છોડ દીઠ એક ડ્રિપર મુકીને પદ્ધતિની રચના કરવામાં આવે તો હેકટરે નીચે પ્રમાણેનો ખર્ચ થાય છે (ડ્રિપર : લેટરલ અંતર – ૧૮૦ : ૧૮૦ સે.મી.) .

• લેટરલ                     - ૫૬૦૦ મીટર
• ડ્રિપર                      - ૪૨૦૦ નંગ
• અંદાજીત કુલ ખર્ચ         - $ ૬૭,૦૦૦ /-

નોંધ : રચના - ૧ ની સરખામણીએ રચના - ૪ પ્રમાણે ટપક પદ્ધતિની રચના કરવામાં આવે તો ખર્ચમાં ૫૧ ટકાની બચત થાય છે.

સ્ત્રોત :ડૉ. કે.ડી. મેવાડા,ડૉ. એમ. વી. પટેલ,ડૉ. એન. વી. સોની – એગ્રોનોમી વિભાગ,અ. કૃષિ મહાવિદ્યાલયઆણંદ કૃષિ યુનિવર્ષિટી આણંદ

સુક્ષ્મ પિયત પદ્ધતિ , માર્ચ – ૨૦૧૬

કૉલેજ ઓફ એગ્રિકલ્ચરલ ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી, આણંદ