હૃદય સંબંધિત બિમારીઓથી બચવા આટલું રાખો ધ્યાન

આપણા દેશમાં દર ત્રણમાંથી એક સ્ત્રીનું મૃત્યુ હૃદય સંબંધિત બિમારીથી થાય છે તેવું આંકડાઓ સૂચવે છે. આમ તો હૃદય સંબંધિત બિમારીઓ સ્ત્રીઓ અને પુરુષો બન્નેને થાય છે. પણ હાર્ટ એટેકને કારણે પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓના મૃત્યુની સંભાવના વધુ હોય છે. આનું કારણ જણાવતાં મુબંઇની ફોર્ટીસ હોસ્પિટલના ડો. સ્વાતિ ગરેકર કહે છે કે મહિલાઓમાં હાર્ટ એટેકનાં લક્ષણો જેવાં કે, ચેસ્ટ પેઈન, જડબા કે ડાબા હાથમાં થતો દુખાવો વગેરે, કે જે પુરષોમાં સ્પષ્ટપણે વર્તાય છે, તે રીતે વરતાતો નથી. એટલે તેમની સમસ્યાનું નિદાન થવામાં સમય લાગે છે.
હૃદય સંબંધિત બીમારીઓ અને તેનાથી બચવાના ઉપાયો અંગે જાણકારી મેળવીને તથા જીવનશૈલીમાં કેટલાક ફેરફારો કરીને હૃદય સંબંધિત બિમારીઓને ટાળી શકાય છે.

દર્દને ના અવગણો

જો તમને છાતીમાં દુખતું હોય, બેચેની કે ઉલટી જેવું થતું હોય, છાતી પર ભાર લાગતો હોય તો સાવચેત થઈ જાઓ અને વહેલી તકે ડોક્ટરનો સંપર્ક કરો. તે ઉપરાંત શરીરના ઉપરના ભાગમાં દર્દ, એક અથવા બન્ને હાથમાં થતો દુખાવો, પીઠ કે ખભાનો દુખાવો વગેરે પણ હૃદયની સમસ્યા સાથે જોડાયેલા હોઈ શકે છે. પરસેવો થવો, માથું દુખવું અને અચાનક ચક્કર આવવા, ઉબકા આવવા, થાક લાગવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવી વગેરે પણ હાર્ટ એટેક સાથે સંકળાયેલાં લક્ષણો છે. જો તમને આવું કંઈ પણ થાય તો તાત્કાલિક ડોક્ટરનો સંપર્ક કરો. સમય પર ડોક્ટર પાસે પહોંચી જવાથી જીવન બચી શકે છે.

ફેમિલી હિસ્ટ્રીને જાણો

જો તમારા માતાપિતાને હૃદય સંબંધિત બિમારી હોય તો તમને તે થવાની સંભાવના વધી જાય છે. પરંતુ જો તમે સાવધાન રહીને યોગ્ય જીવનશૈલી અપનાવો તો આ ખતરામાંથી બચી શકાય છે. જો તમારા કુટંબમાં કોઈને હૃદય સંબંધિત સમસ્યા રહી હોય તો તમે જ્યારે તમારા ડોક્ટર પાસે જાઓ ત્યારે તેમને આ વાત જરૂર જણાવો, આનાથી તેમને એ સમજવામાં આસાની રહેશે કે તમારે કેવી લાઈફસ્ટાઈલ આપનાવવી જોઇએ.

યોગ્ય જીવનશૈલી અપનાવો

ડોકટરોનું કહેવું છે કે યોગ્ય ખાનપાન અને કસરત માત્ર હૃદય માટે જ નહીં, પરંતુ તમારા સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્ય માટે લાભદાયી છે. તમારા ડાયેટમાં લીલાં શાકભાજી, ફળો, અનાજ અને લો ફેટ મિલ્ક પ્રોડક્ટ્સ જેવાં કે દૂધ, દહીં, પનીર સામેલ કરો. આહારમાં મીઠાનું અને ખાંડનું પ્રમાણ ઓછું કરો. રોજ વીસ મિનિટ કસરત કરો જેમાં ચાલવું, દોડવું, સ્વિમિંગ, ડાન્સ વગેરે થઈ શકે છે.

વજનને રાખો કાબૂમાં

જો તમે ઓવરવેઈટ હશો તો હૃદયરોગ ઉપરાંત હાઈ બ્લડપ્રેશર, ડાયાબિટિસ વગેરે થવાનું જોખમ વધી જશે. તેનાથી બચવા માટે ચરબીયુક્ત આહાર ઓછો કરો અને નિયમિત કસરત કરો જેથી તમારું વજન નિયંત્રણમાં રહે.

વિટામિન જરૂર લો

એ વાતનું જરૂર ધ્યાન રાખો કે તમારા આહારમાં જરૂરી વિટામિન, મિનરલ્સ અને અન્ય પોષક તત્વો સામેલ હોય, જેવા કે આયર્ન, ફોલિક એસિડ, કેલ્શિયમ, વિટામિન બી, પોટેશિયમ, ઓમેગા-૩ ફેટ્સ વગેરે. જો જરૂર જણાય તો ડોક્ટરની સલાહ લઈ વિટામિન અને મિનરલ સપ્લિમેન્ટ્સ પણ લઈ શકાય છે. ફાસ્ટ ફૂડ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ, કોલ્ડ ડ્રીંક્સ વગેરેનું પ્રમાણ ખૂબ ઓછું કરી દો.

પર્યાપ્ત ઊંઘ લો

તમે જેટલી ગાઢ ઊંઘ લેશો તેટલું જ તમારું હૃદય સ્વસ્થ રહેશે. સારી ઊંઘને સ્વાસ્થ્ય સાથે ગાઢ સંબંધ છે. જો તમને પૂરતી કે ગાઢ ઊંઘ ના આવતી હોય તો તે માટે પગલાં લો. રાત્રે ચા કે કોફીનું સેવન ના કરો. હળવું સંગીત, મનપસંદ પુસ્તક વગેરે મનને રિલેક્સ કરવામાં મદદરૂપ થશે.

મેનોપોઝ પછી રાખો વધુ ખ્યાલ

ડો. સ્વાતિ ગરેકર જાણાવે છે કે મહિલાઓમાં મેનોપોઝ પહેલાં સ્ત્રવિત થતાં હોર્મોન્સ હાર્ટ એટેક સામે રક્ષણ આપે છે પણ મેનોપોઝ પછી આવું રક્ષણ નથી મળતું એટલે ૪૦ વર્ષની ઉંમર પછી દરેક મહિલાએ વર્ષમાં એકવાર પોતાના સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્યની તપાસ કરાવવી જોઇએ. તણાવથી દૂર રહેવાનો અને પોષક આહારની સાથે હળવી કસરત કરવાનો ક્રમ રોજ જાળવવો જોઇએ. રોજ થોડી માત્રામાં બદામ, અખરોટ જેવાં નટ્સ અને સિઝનલ ફ્રૂટ્સ ખાવાથી હૃદયરોગનાં જોખમને ઓછું કરી શકાય છે.

સ્ત્રોત: healthy living, નવગુજરાત સમય